‘Buồng tắm’, một tác phẩm đẹp khó giải mã đến với độc giả Việt

Là cuốn tiểu thuyết đầu tay, xuất bản lần đầu năm 1985, Buồng tắm đã gần như ngay lập tức đem lại tiếng tăm và tên tuổi cho Jean-Philippe Toussaint. Báo chí Pháp lẫn báo chí quốc tế dành nhiều lời tán tụng cho tác phẩm. Với cốt truyện rất đỗi kỳ lạ và nhiều phần phi lý, Buồng tắm mang những chiêm nghiệm và suy tưởng của con người khi không còn theo kịp nhịp sống hối hả của cuộc đời, muốn rút lui khỏi dòng đời trôi quá vội.

Buồng tắm của Jean-Philippe Toussaint

Jean-Philippe Toussaint chịu nhiều ảnh hưởng từ phong cách sáng tác của tác giả đoạt giải Nobel Văn học năm 1969 – Samuel Beckett (tác giả Trong khi chờ đợi Godot). Ở Buồng tắm, ông đã xây dựng nên một câu chuyện đầy màu sắc phi lý nhưng cũng rất đỗi cuốn hút.

Cuốn tiểu thuyết bao gồm ba phần tách biệt: Paris – Cạnh huyền – Paris, tương ứng với ba giai đoạn: nhân vật chính ở trong bồn tắm (tại Paris quê nhà) – rời bồn tắm – lại quay trở về. Mỗi phần được Jean-Philippe Toussaint chia làm nhiều đoạn nhỏ, mỗi đoạn được đánh số lần lượt từ 1. Ở phần đề từ, ông trích lại một định lý toán học: “Bình phương cạnh huyền bằng tổng bình phương hai cạnh còn lại”. Bằng cách triển khai bố cục tiểu thuyết rất đặc biệt, tác giả đã khéo léo ám chỉ cuộc đời của nhân vật chính là một điều vô nghĩa, không đáp ứng được những điều tưởng chừng như đã là định lý.

Nhân vật chính của Buồng tắm là một người đàn ông hờ hững với nhịp sống của xã hội. “Buồng tắm là nơi (anh ta) cảm thấy thoải mái nhất”. Anh vốn không định ở lại bồn tắm quá lâu, nhưng sự dễ chịu mà nơi chốn ấy đem lại khiến anh quyết định chuyển hẳn thư viện của mình vào đó, mặc cho những lời can ngăn và khuyên bảo của người thân. Nhất quyết là thế, anh lại quyết định rời khỏi nơi yêu dấu ấy chỉ bởi nhận được lời mời dự tiệc của Đại sứ quán Áo – một nơi anh chắc mẩm đã gửi nhầm thiệp mời cho mình.

Không còn bắt kịp nhịp sống hối hả, nhân vật “tôi” khao khát cái “bất động” đến cùng tận. Thậm chí không thể nắm bắt được cái “bất động” trong bồn tắm, anh chạy trốn tới Ý. Trong những cơn suy tưởng tới ám ảnh của anh, anh nhận ra mình không thể có được trạng thái bất động: bên ngoài, mọi thứ tất xê dịch, ngay bên trong cơ thể cũng là những chuyển động vô phương cảm nhận.

Cuốn sách tràn ngập màu sắc phi lý, có thể khiến độc giả cảm thấy hồ nghi, cảm giác như tác giả dụng tâm gửi gắm điều gì đó mà mình chưa hiểu được. Đây là một tác phẩm không dễ dàng nắm bắt với độc giả, và cũng không dễ dàng cho tác giả để viết ra được.

Tờ The New York Times nhận định: “Cứ mỗi lần đọc, ta lại nhận được thêm một chút hé lộ từ cuốn tiểu thuyết hài hước một cách u ám này, tuy vậy đó vẫn là một tác phẩm tuyệt đẹp khó giải mã”. Bằng việc cho đoạn kết cuốn tiểu thuyết giống với đoạn mở đầu, Jean-Philippe Toussaint tạo ra một vòng tròn lặp đi lặp lại cho nhân vật “tôi”. Dù muốn tĩnh tại, anh vẫn sẽ không ngừng trở về “bồn tắm” – nơi anh cảm thấy dễ chịu nhất và bước ra khỏi đó, để chạy trốn, để kiếm tìm một điều gì có nghĩa, để rồi lại trở về.

Sức khỏe đời sống